Mniejszości narodowe. Europa
Szetlandy, Wyspy Szetlandzkie ( ang. Shetland Islands), obok Orkad również stanowią odrębną jednostkę administracyjną z autonomicznymi uprawnieniami, wchodzącą w skład Szkocji. Jest to archipelag na Oceanie Atlantyckim, złożony z około 115 wysp, odległy prawie 200 km na północ od wybrzeży Szkocji.
Powierzchnia Wysp jest pagórkowata - wzniesienia dochodzą do 450 m nad poziomem morza. Ich łączna powierzchnia wynosi 1426 km2. Na Wyspach mieszka 25 tys. osób. Stolicą jest miasteczko Lerwick. Największa wyspa Mainland zajmuje 3/4 powierzchni wysp i skupia tyleż samo ludności. Mieszkańcy zajmują się tu głównie rybołówstwem oraz hodowlą owiec. Główne wyspy: Mainland (938 km2) Yell; Unst. Klimat podobny do orkadzkiego: umiarkowanie ciepły, morski. Częste sztormy, wichury lub spokojne wiatry niosące morską soloną mgłę, od której wszystko bardzo szybko pokrywa się rdzą. Tylko 16 wysp ( ze 115) jest zamieszkałych. Najdalej na północ wysuniętą wyspą jest Unst, sławi się swoimi koronkowymi, wełnianymi szalami, robionymi przez miejscowych mieszkańców, a także małymi z gęstą sierścią kucykami, zwanymi Shelty.
 |
|
Flaga Wysp Szetlandzkich - na ciemnoniebieskim tle biały krzyż skandynawski
|
W I tysiącleciu p.n.e. Szetlandy były zasiedlone przez Piktów. Od VII wieku były chrystianizowane przez mnichów irlandzkich, którzy wnieśli tu elementy kultury celtyckiej, wówczas też rozpowszechnił się język celtycki. Później nastąpiła kolonizacja normańska i do końca XII wieku Wyspy pozostawały w rękach królów Norwegii, a od XII wieku do drugiej połowy XV wieku w rękach jarlów orkadzkich. Wtedy to Szetlandy razem z Orkadami, zostały włączone do Szkocji, ale dialektem języka norweskiego - norn, który był mieszanką języka norweskiego z miejscową odmianą gaeliku (celtyckiego), mówiono do końca XVIII w., a elementy folkloru skandynawskiego przetrwały do dziś. W skład Szkocji Wyspy weszły w 1472r., ale tylko w XVI wieku był masowy napływ osadników ze Szkocji, co doprowadziło do zmian etnicznych na Wyspach. Wtedy znów powrócił tu język celtycki gaelik, który jest używany do dziś. Podczas II wojny światowej Szetlandy stanowiły punkt kontaktowy między W. Brytanią a ruchem oporu w okupowanej Norwegii. Na Wyspach, oprócz gaeliku, używa się także języka angielskiego, jako państwowego, jednak Szetlandczycy na co dzień najczęściej używają języka szetlandzkiego, który jest mieszanką dialektu norn i języka angielskiego, a oto jak wygląda nazwa wysp we wszystkich używanych tam językach: po angielsku - Shetland; w gaeliku - Sealtainn; po szetlandzku - Hjetland. Nazwę Wyspom nadali Normanowie w toku kolonizacji. Wówczas mieszkali tu Celtowie - plemię Skotów. Normaowie nazwę Skott zmienili na Skett, później Shet. Wyspy Szetlandzkie mają swoją własną spółkę lotniczą Air Shetland, wykonującą regularne rejsy do portów lotniczych W. Brytanii codziennie, także do Norwegii i na Orkady. Bilet lotniczy z Szetlandów do Aberdeen w Szkocji kosztuje 110 -180 funtów (w obie strony).
Na Wyspach jest kilka rezerwatów przyrody, w których gnieździ się tysiące morskich ptaków.
Na Wyspach Szetlandzkich, jak i na Orkadach, jest rozpowszechniony kult świętego Magnusa.
|