Mniejszości narodowe. Europa


Wyspy Normandzkie

Oprócz "dużych" mniejszości narodowych, takich jak Szkoci, Walijczycy, no jeszcze Kornwalijczycy, ma Wielka Brytania bardzo małe mniejszości narodowe. Oczywiście w Anglii, a dokładniej w samym Londynie, mieszkają przybysze z Pakistanu, Indii, z Jamajki i Afryki, ale to są właśnie " przybysze", imigranci, którzy przybyli po II wojnie światowej po rozpadzie Imperium Brytyjskiego, a są i mniejszości, które nie ze swej woli znalazły się w granicach Wielkiej Brytanii. Ciekawy układ narodowościowy sformował się na Wyspach Normandzkich, znajdujących się w cieśninie La Manche, u wybrzeży Francji niedaleko brzegów: na północ od Bretanii i na zachód od Normandii.

Flaga wyspy Guernsey: na białym tle czerwony krzyż, na nim zaś nałożony jest złoty normański krzyż.
Wysp na świecie jest dużo, tym bardziej takich małych jak Normandzkie, ale osobliwości tych małych Wysp nie pozwalają pozostawić je bez najmniejszego choćby opisu. W skład wysp (jednostki terytorialnej W. Brytanii) wchodzą 2 duże wyspy Jersey i Guernsey, a także wyspy pomniejsze - Alderney i Sark (są także jeszcze mniejsze wyspy : Herm; Jethou; Lyhu) . Wszystkie wyspy mają własne parlamenty , rządy, konstytucje, własne prawo ( różne na każdej wyspie); własne atrybuty suwerenitetu: flagi, herby i hymny i właściwie są jakby oddzielnymi państwami, a tak naprawdę mają bardzo dużą autonomię w składzie W. Brytanii. Największe wyspy - Jersey i Guernsey drukują własne pieniądze, choć na wszystkich wyspach funt angielski również ma statut oficjalnego środka płatniczego. Pytanie, które zadają wszyscy turyści odwiedzający wyspy - dlaczego wyspy należą do Wielkiej Brytanii, a nie do Francji, pomimo iż terytorialnie są bliżej Francji.
Flaga wyspy Herm: na białym tle czerwony krzyż; w lewym, górnym rogu niebieskie tło, z ukośnym złotym pasem; na niebieskim tle 2 białe delfiny, na złotym pasie 3 wojownicy normańscy.

Cała ta historia zaczęła się w 933 r. n. ery kiedy to Wyspy Normandzkie zostały częścią Korony Normandzkiej, przed tym zamieszkałe przez Celtów. W 1066 r. książę Normandii umieścił swoje wojsko w Sussexie i został królem Anglii - Wilhelmem I (Zdobywcą). Jego Hrabstwo Normandzkie, włącznie z Wyspami Normandzkimi, zostało kombinowanym królestwem Anglii i Normandii. 138 lat później, król Jhon stracił większą część Księstwa Normandzkiego, ale Wyspy Normandzkie pozostały pod jego władzą, a tym samym pod władzą korony Brytyjskiej. W tamte dawne czasy rządów normandzkich, Wyspy utworzyły swój system zarządzania. W 1265 r. poraz pierwszy zebrał się na obrady parlament angielski i pod wpływem parlamentaryzmu angielskiego na Wyspach zostały zwołane lokalne parlamenty, które istnieją do dziś.

Podstawową ludnością Wysp byli Celtowie, później zagarnięci przez Normanów. Wśród Normanów w tamte czasy szerzyła się kultura francuska, a zarazem i język francuski. Dziś wszyscy mieszkańcy Wysp mówią normandzkim dialektem języka francuskiego, choć językiem państwowym jest język angielski. Największą z wysp jest Jersey. Powierzchnia jej wynosi 115 km2; ludność - 85 tys. Drugą co do wielkości jest wyspa Guersey (Guernesi). Leży 48 km na zachód od Normandii; powierzchnia 63 km2 . Stolicą jest miasto Saint Peter Port, założone w XIII w. jako punkt tranzytowy w anglo - francuskim handlu winami. Jest to miasto niewielkie - ok. 17 tys. mieszkańców, a jednak nawet w tak małym mieście jest duża różnorodność starych świątyń, domów o różnych stylach architektonicznych, szczególnie z okresu XIII wieku. Wyspa razem z wyspami Alderney, Sark, Herm i sąsiednimi maleńkimi wyspami, tworzy jurysdykcję Guersey (razem około 194 km2). Jurysdykcja Guernsey oficjalnie należy do W. Brytanii. Głową państwa jest królowa angielska Elżbieta II, przewodniczący rządu: gubernator i beylif są mianowani przez królową. Rada Ministrów, komitety konsultatywny i finansowy są wybierane przez Radę Państwową - parlament wyspy ( 60 deputowanych, wybieranych na okres 6 lat). Władza sądownicza leży w gestii Sądu Najwyższego wyspy Guernsey. Politykę zagraniczną oraz sprawy wojskowe powierza się dla W. Brytanii. System prawniczy jest podobny do angielskiego, z wyjątkiem systemu prawa komercyjnego, ten jest własnego wydania, bowiem wyspa jest wolną strefą ekonomiczną ( off shore zone). Na Guernsey jest ok. 65 tys. mieszkańców, nie ma partii politycznych, a deputowani są wybierani w okręgach jednomandatowych.

Flaga wyspy Sark: na białym tle czerwony krzyż; lewy górny róg czerwony, na nim 2 kroczące złote lwy.
W niedalekiej przeszłości ekonomika Guernsey zależała od uprawy warzyw, głównie pomidorów i turystyki. Za ostatnie lata rola warzywnictwa zmalała. Finansowe centra banków międzynarodowych mają na wyspie swoje filie albo sekcje, także większość międzynarodowych kompanii ubezpieczeniowych założyła tu swoje filie albo firmy siostrzane. Guernsey drukuje swoje własne funty i bije własne monety, ale w obiegu na wyspie są również funty angielskie. Firmy, które prowadzą działalność finansową i mają dochód na samej wyspie, płacą 20 % podatków, zaś firmy, których źródła dochodu znajdują się poza granicami wyspy, płacą podatek 500 funtów w rok, bez żadnych dodatkowych opłat. Informacja o działalności firm nikomu nie jest podawana ( wyjątek stanowią tylko W. Brytania i sąsiednia wyspa Jersey). Najbardziej dochodowym jest kierunek ubezpieczeniowy, na wyspie jest ponad 350 kaptywnych kampanii ubezpieczeniowych ( więcej tylko na Bermudach - ok. 1700). Guernsey jest popularnym miejscem rejestracji ( według dostępnych cen ) jacht pod flagą W. Brytanii. W 1996 r. na wyspie rozpoczął się proces udoskonalenia ustawodawstwa finansowego, trwający zresztą do dziś. Silna konkurencja między krajami wolnej ekonomiki prowadzi do tego, że muszą one stale ulepszać swoje ustawodawstwo. Szereg skandali finansowych, związanych z praniem brudnych pieniędzy z krajów byłego Związku Sowieckiego i bloku socjalistycznego, doprowadziło do zaostrzenia ustawodawstwa. Za ostatnie lata na Guernsey założono giełdę funduszy. Władze wyspy chcą w ten sposób podnieść rangę i znaczenie wyspy. Oprócz finansjery, na wyspę ciągną liczni turyści. Na zaledwie 63 km2 powierzchni Guernsey rozlokowały się piaszczyste plaże, skaliste klify i zielone doliny. Niewielkie rozmiary wyspy czynią ją idealnym miejscem wypoczynkowym zarówno dla dorosłych jak i dzieci, a liczne mniejsze wysepki otaczające Guernsey stwarzają okazję do odbycia wielu przyjemnych wycieczek. Zaledwie 20 minut drogi łódką dzieli Guernsey od Herm, wysepki często nazywanej "małym rajem"; niedaleko znajduje się też wyspa Sark, ostatnie miejsce w Europie, gdzie przetrwały resztki dawnego ustroju feudalnego.

Nazwa Guernsey wywodzi się od Grons-oy - co w języku

Normanów oznaczało "zielona wyspa" albo od bretońskiego słowa guern-olcha.

Robert Szymański

Nasz Czas 25/2003 (614)