Nasz Czas

Wczoraj spotkałem na przystanku tramwajowym Hammarkullen sąsiada, pana Zenka. Wśród oczekujących na wyjątkowo spóźnioną ósemkę uwagę naszą zwrócił mężczyzna wyglądem odcinający się zdecydowanie od reszty.

- Patrz pan - zagadnął mnie sąsiad - ten tam na ławce, w kapeluszu. Nie wydaje się panu, że to może być Szwed?

Wprawdzie w naszej dzielnicy spotkanie Szweda należy raczej do rzadkości, jednak w tym przypadku pan Zenek mógł mieć rację. Przyjrzał mu się dokładniej i dodał:

- Od razu widać, że jakiś zamknięty w sobie ponurak. Ciekawe, skąd się u nich bierze ten chłód i dystans wobec innych?

Jak raz czytałem ostatnio książkę, której autorka starała się znaleźć racjonalne wyjaśnienie tego, co panu Zenkowi podpowiadała intuicja. W kwestii wspomnianego dystansu twierdziła na przykład, że Szwedzi dysponują pokaźnym terytorium zasiedlonym przez stosunkowo niewielu mieszkańców, w związku z czym odczuwają potrzebę określania swego osobistego rewiru - zarówno w sensie fizycznym jak i psychicznym - w stopniu większym, niż jest to spotykane w "ciaśniejszych" krajach. To powoduje, że odbierani są właśnie jako pełni rezerwy, poważni i zamknięci w sobie. Sympatii u obcych nie przysparza im też wrodzona często nieśmiałość czy wręcz sztywność brana nierzadko, choć być może niesłusznie, za swego rodzaju niegrzeczność.

- Sralis mazgalis - skomentował moje streszczenie pan Zenek. - Mruki są z natury i tyle.

Nadjechał tramwaj, wsiedliśmy, Szwed zajął siedzenie obok.

- Popatrz pan, jak się zapatrzył w okno. Udaje, że go tu nie ma - zaproponował kontynuowanie tematu sąsiad.

I to spostrzeżenie pana Zenka zgadzałoby się z sugestiami autorki, Moniki Rabe, analizującej przyczyny dość częstego postrzegania jej rodaków za pozbawionych humoru milczków. Przyznaje ona otwarcie, że nawiązywanie spontanicznych kontaktów rzeczywiście nie jest specjalnością Szwedów. W kolejce, w autobusie czy w windzie potrafią patrzeć uparcie w podłogę lub w sufit, czyniąc wszystko, by uniknąć wzroku sąsiada. Rzadko się też zdarza, żeby Szwed przysiadł się do kogoś w tramwaju czy autobusie, jeśli tylko jest inne wolne miejsce. Można zaryzykować twierdzenie - powiada autorka - że Szwedzi potrafią wspólnie milczeć, nie narażając się przy tym na stres czy choćby niepokój. Cisza w poczekalniach u lekarzy, w szpitalu czy innych miejscach, gdzie obowiązuje kolejka, jest czymś zupełnie normalnym.

- To się zgadza, choć według mnie nie po to pan Bóg stworzył nam mowę, żebyśmy milczeli - podsumował moją relację pan Zenek.

- A wie pan - spróbowałem lekkiej prowokacji - że wielu Szwedów uważa, iż nasze opinie o ich skrytości są wielce niesprawiedliwe? Twierdzą, że jest wręcz przeciwnie: że to oni są bardziej otwarci od nas, którzy obwiniamy ich o skrytość.

- Coś podobnego! Powiadasz pan? A mają na to jaki przykład?

- Mówią, że dowodem na to jest pozostawianie odsłoniętych okien w rzęsiście oświetlonych mieszkaniach, czym zapraszają przechodniów do obserwacji tego, co dzieje się wewnątrz.

- To jest, proszę pana, lipa! Oni są tak nauczeni, bo w dawnych czasach panowie zabraniali im firanek wieszać, żeby nie mogli bibmru pędzić, i stąd im się to wzięło.

Nie wnikając w słuszność argumentacji Pana Zenka, zapytałem go, co sądzi o twierdzeniu autorki książki na temat trzymania się przez Szwedów zasady: "Sam nie funduję i nie oczekuję tego od innych". Czy też uważa, że tak jak niespotykane jest zapraszanie na kolejkę w szwedzkim barze, tak powszechne bywa płacenie za benzynę, jeśli jechało się w czyimś aucie?

- Panie, ja nawet widziałem kiedyś w knajpie, jak dwóch Szwedów dobijało targu o papierosa. A było to ze trzydzieści lat temu i papieros kosztował góra dwadzieścia öre!

Tramwaj zbliżał się do centrum, trzeba się nam było rozstać.

- Myśli pan, że tacy jak ten - pan Zenek wskazał brodą Szweda - przejmują się tym, co my o nich mówimy?

- Tego nie wiem, ale wiem, że na pewno mają kompleksy z powodu częstego mylenia ich kraju ze Szwajcarią.

- I widzi pan, tu jesteśmy nad nimi górą, bo mnie jak żyję, jeszcze nikt za Szwajcara nie wziął. No, ja wysiadam. Do widzenia panu.

- Do widzenia.

Przez tę samą szybę, w którą niezmiennie wpatrywał się jegomość w kapeluszu wyglądający na Szweda, widziałem pana Zenka, jak oddalał się w stronę dworca. Przesiadłem się na zwolnione obok miejsce i zapytałem:

- Excuse me, are you Swede?

- Co proszę? Ja? Jaki tam "słid". Z Kalisza jestem. Przyjechałem do szwagra. Słuchałem, co żeście mówili, ale nie wtrącałem się, bo mnie ząb boli. Czy Brunnsparken to będzie następny?