Nasz Czas

65 lat temu cały ZSSR ogarnięty został falą represji, które pochłonęły miliony ofiar różnych narodowości oraz wyznań religijnych. W wyniku fałszywych oskarżeń rozstrzeliwano niewinnych kołchoźników, robotników, ludzi nauki i sowiecką inteligencję. Wśród ofiar tego okresu niemałą grupę stanowili Polacy, szczególnie znienawidzeni przez reżim sowiecki. Represje nie ominęły także tomskiej ziemi, gdzie mieszkało sporo ludności pochodzenia polskiego. Jedni przyjechali tu z polskich ziem pod rosyjskim zaborem dobrowolnie, na przełomie wieków XIX i XX, "za chlebem" w ramach Stołypinowskich reform i zakładali całe wsie na syberyjskiej ziemi, inni zaś zostali przywiezieni przez rosyjskich okupantów na wieczne zesłanie po powtarzających się zbrojnych powstaniach.

Tragedia nie ominęła również dziesiątek miast i wiosek obwodu tomskiego, gdzie zwarcie zamieszkiwała ludność pochodzenia polskiego. Aresztowano a następnie rozstrzelano wszystkich dorosłych mężczyzn we wsi Białystok, co udokumentował urodzony tam Wasilij Chaniewicz. Nie mniej tragiczny los przeżyła wieś Połozowo, w której po aresztowaniu mężczyzn pozostały kobiety, dzieci i starcy. O losach swych bliskich mieszkańcy wsi zaczęli dowiadywać się po wielu dziesiątkach lat. I teraz nastąpił czas, by przypomnieć o tych wydarzeniach następnym pokoleniom.

Wieś Połozowo faktycznie już nie istnieje. W styczniu i lutym 1938 roku oddziały NKWD otoczyły domy i aresztowały wszystkich znajdujących się w niej mężczyzn. W większości byli to Polacy,ale wśród zatrzymanych znajdowali się także Łotysze. Według niepełnych danych wywieziono wówczas w nieznanym kierunku ponad 50 osób, które nigdy już do swych domów nie powróciły. Aresztowani mieszkańcy prawdopodobnie zostali rozstrzelani wraz z tysiącami innych w siedzibie NKWD w miejscowości Kołpaszewo nad Obem (ponad 300 km od Tomska w kierunku północnym) i tam pochowani w zbiorowych mogiłach. W czasie tzw. reform Breżniewa, Połozowo, jako wieś mała i bez perspektyw na dalszy rozwój,s została definitywnie zlikwidowana, a ludzie przesiedleni do różnych punktów zamieszkania w obwodzie tomskim i poza nim. Wieś Połozowo można odnaleźć jedynie na starych mapach z lat 60-tych i 70-tych. Domy prawie całkowicie uległy zniszczeniu, po mieszkańcach pozostał jedyny ślad w postaci cmentarza. I to właśnie na skraju tego cmentarza potomkowie rozstrzelanych w 1938 ofiar komunistycznego terroru pragną wybudować pomnik ku ich pamięci.

Inicjatorem budowy pomnika pamięci zamordowanych w 1938 roku mieszkańców wsi Połozowo jest Anatol Kostecki wraz z ojcem i braćmi. Rozstrzelano wtedy dziadka i pradziadka Anatola. Chcąc nadać rozgłos temu wydarzeniu, Anatol Kostecki do składu Komitetu organizacyjnego budowy pomnika zaprosił osoby z Tomska - m.in. przewodniczącą Stowarzyszenia "DOM POLSKI" w Tomsku - Ninę Moisiejenko, deputowanego Tomskiej Obwodowej Dumy - Aleksandra Frenowskiego, księdza Andrzeja Duklewskiego oraz obywateli polskich. Lista składu osobowego Komitetu jest aktualizowana na bieżąco.

W skład Komitetu weszli: Przewodniczący Anatol Kostecki, Sarafanowka 1 zastępca przewodniczącego - Aleksander Frenowski, deputowany Obwodowej Dumy w Tomsku, kandydat na prezesa Autonomii Narodowościowo - Kulturalnej "Polonia Tomska"

2 zastępca przewodniczącego - Nina Moisiejenko, prezes stowarzyszenia "Dom Polski"w Tomsku

Kapelan Komitetu - ksiądz Andrzej Duklewski, parafia obwodu tomskiego

Rzecznicy Komitetu - Piotr Hlebowicz, Wiesław Paszkowski, Adam Borowski, Witold Michałowski - Polska,

Członkowie :

Iwan Kostecki Nikołajewicz (Tjuwinka), Nikołaj Kostecki (Mołczanowo), Iwan Kostecki (Tungusowo), Władimir Kostecki (Mołczanowo), Siergiej Pustynnikow (Tomsk), Walentyna Bystrowa (Tomsk), Iwan Bystrow (Tomsk), Tatiana Irchina (Tomsk), Piotr Irchin (Tomsk), Zenon Pudłowski (Australja) [lista jest otwarta]

Planowany monument będzie mieć kształt dużego krzyża wysokości ok. 4 metrów, szerokości ramion powyżej 3 metrów. Krzyż zostanie wykonany z rur stalowych o przekroju ok.200 mm. Na połączeniu ramion krzyża umieszczony zostanie polski orzeł - wzorzec współczesnego godła RP. Z czterech kątów krzyża wychodzić będą promienie - po trzy z każdego kąta, w tym środkowy nieco dłuższy od pozostałych. Krzyż stanie na płycie cementowej w kształcie kwadratu - o wymiarach 3m na 3m. Na płycie ustawiony zostanie głaz granitowy - od czoła krzyża - na którym zostaną wykute napisy w języku polskim i rosyjskim, w tym imiona i nazwiska pomordowanych mieszkańców Połozowa. Płytę wraz z krzyżem i głazem granitowym ogrodzi łańcuch zawieszony na czterech pachołkach, rozmieszczonych po rogach płyty.

Uroczyste odsłonięcie monumentu nastąpi prawdopodobnie latem 2003 roku - w lipcu lub sierpniu.

Według szacunkowych obliczeń, na prace związane z projektem monumentu, jego budowę oraz dokumentację poświęconą wydarzeniom 1938 roku, należy zebrać sumę od 1500 do 2000 USD. Dalsze 1000 USD potrzebne jest na zorganizowanie i przeprowadzenie uroczystości związanych z odsłonięciem memoriału. Wpłaty na realizację projektu pomnika można dokonywać poprzez konto walutowe stowarzyszenia "Dom Polski" w Tomsku z dopiskiem: "Na budowę pomnika ofiar komunistycznych represji 1938 roku".

Konto walutowe (USD) : SABRRUMMNH1 Savings Bank of the Russian Federation

Acc.30301840400000604400 (Sibirsky Office) Novosibirsk

Tomsk Branch 8616/40703840564010234120

Tomsk Regional Public Organisation "Centre of the Polish Culture "Dom Polski" in Tomsk"

Tomsk, Russia