Mniejszości narodowe. Europa


Lotaryngowie

Historia i los tego narodu ściśle wiąże się z historią sąsiedniej Alzacji. Lotaryngowie są podobni do Alzatczyków, ale są też i odmienności. Mówią frankońskim dialektem języka niemieckiego (Alzatczycy zaś dialektem alemańskim), są więcej przywiązani do Francji, kultury francuskiej, chociaż i wśród Lotaryngów są nastroje autonomistyczne i separatystyczne.

Historyczna flaga Lotaryngii: na żółtym tle czerwony, ukośny pas, na nim 3 białe orły.

Język, którym mówią, dzieli się z kolei na 3 dialekty: luksemburski, mozelański i nadreński. Lotaryngia (po francusku Lorraine; po niemiecku Lothringen) leży w północno-wschodniej części Francji, przy granicy z Belgią, Luxemburgiem i Niemcami, na wschodzie zaś graniczy z Alzacją. Zajmuje obszar 23 524 km. (prawie 3 razy większy niż Alzacja), liczba ludności 2,3 miliona mieszkańców (gęstość zaludnienia więcej niż 2 razy mniejsza od wskaźnika w Alzacji). Stolicą Lotaryngii jest miasto Nancy, chociaż o to miano przez wieki ubiegało się miasto Metz; również i dziś trwa spór, które z miast, jest ważniejsze dla życia Lotaryngii. Większość powierzchni kraju zajmuje Wyżyna Lotaryńska, otoczona od zachodu wogezami. Ma szerokie doliny rzek Mozeli, Mozy, Saony; w południowo-wschodniej części są duże sosnowo -dębowe lasy. Jest to jeden z najważniejszych przemysłowych regionów Francji. Od połowy XIX wieku wydobywa się węgiel kamienny w Zagłębi Lotaryńskim, które jest przedłużeniem niemieckiego Zagłębia Saary. Wydobywa się rudę żelaza. Lotaryngia dostarcza 80 % surówki żelaza produkowanej we Francji i ok. 60% stali. Oprócz żelaza, wydobywane są i przetapiane rudy metali kolorowych. Wszystko to wyjaśnia wielowiekową rywalizację o ten region Francji i Niemiec, a także separatyzm lotaryński w dniach dzisiejszych. Oprócz tego w Lotaryngii istnieje przemysł włókienniczy, chemiczny, produkcji maszyn, przemysł elektroniczny, pracują tu także takie giganty przemysłu samochodowego jak " Citroen" i "Renault". Ziemie Lotaryngii są nasycone ołowiem, co pozwala produkować najwyższej jakości wyroby kryształowe. Gęsta sieć dobrze zbudowanych dróg i linii kolejowych, łączących Lotaryngię z innymi regionami Francji oraz z Niemcami, Belgią i Luxemburgiem.

Flaga separatystów lotaryńskich : 2 pasy poziome-czerwony i biały, na nich herb Lotaryngii.

Lotaryngia zawsze była polem wielu bitew. Nie było ani jednego wieku w historii Lotaryngii, aby tu nie było wojny. Za całą swoją historię to terytorium wiele razy przechodziło od Niemiec do Francji i odwrotnie. W starożytności na terytorium Lotaryngii mieszkały celtyckie plemiona Leuków i Mediomatryków, także częściowo Rauraków, Sekwanów, Tulingów. W I wieku n.e. terytorium było zagarnięte przez Rzymian i weszło w skład rzymskiej prowincji Belgica. Ok. 460 r. opanowane przez plemię ripuarskich Franków, z tamtych właśnie czasów, francuskie dialekty zdominowały mowę Lotaryngów. W VI-VII wiekach był tu ośrodek polityczny Austrazji, która początkowo była wschodnią prowincją państwa Franków (w odróżnieniu od zachodniej Neustrii), z przewagą elementu germańskiego, podczas gdy w zachodniej Neustrii przeważał element romański. Zresztą mało brakowało, by element germański przeciążył szalę lingwistyczną i w Neustrii, i dziś by cała Francja mówiła po niemiecku. Głównymi miastami Austrazji były Metz Reims. Od 511 r. Austrazja okresowo była odrębnym królestwem. Stąd właśnie pochodziła dynastia Karolingów. Od 855 r. królestwo pod władzą syna Lotara I , Lotara II (stąd nazwa Lotaryngia). Od 869 r. Lotaryngia była przedmiotem sporów między królami Francji, a Rzeszą Niemiecką. A to dlatego, że z początku konflikt zaczął się między rodzonymi braćmi - Ludwikiem Niemieckim, który wówczas panował w Niemczech i Karolem Łysym, panującym wówczas we Francji. Bezpośrednio po śmierci Ludwika Niemieckiego terenami Lotaryngii usiłował zawładnąć Karol Łysy. Pobity przez wojsko syna Ludwika Niemieckiego nie tylko nie dostał upragnionej Lotaryngii, ale w odwecie Niemcy zagarnęli część ziem francuskich. Jakiś czas Lotaryngia była niezależnym księstwem, jednak nie sposób na dłuższą metę utrzymać niepodległość. W 925 r. jako księstwo lenne wcielona do Niemiec, przez cesarza niemieckiego Henryka I. W 959 r. była podzielona na 2 księstwa: Dolna Lotaryngia ( z której później wyłoniły się księstwo Brabancji, Holandia, wschodnia Belgia i Luxemburg) oraz właściwą, Górną Lotaryngię, która zachowała swą nazwę do dziś. W 1048 r. weszła w skład Alzacji, później w XIX wieku opanowana przez księcia Burgundii, Karola Zuchwałego. Po jego śmierci w bitwie pod Nancy (1477) dostała się w ręce rodu Habsburgów, lecz odczuwała też silne wpływy polityki francuskiej. W 1633 r. , w czasie wojny 30-letniej okupowana przez Francję. W 1735 r. Franciszek III, książę Lotaryngii odstąpił swe prawa królowi polskiemu Stanisławowi Leszczyńskiemu, w 1766 ostatecznie włączona do Francji. W 1871 r., w wyniku wojny francusko- pruskiej wschodnia część Lotaryngii została włączona do Rzeszy Niemieckiej. Podczas I wojny światowej teren najkrwawszych walk w tej wojnie . W 1918 r. cała Lotaryngia znów włączona do Francji. W czasie II wojny światowej, w 1940 r. włączona przez Hitlera w skład Rzeszy Niemieckiej, po wojnie, w 1945r. znów przeszła do Francji. Stolicą Lotaryngii jest Nancy, jedno z najpiękniejszych miast Francji, sercem zaś Nancy jest plac Stanisława Leszczyńskiego. Dziś Nancy jest dużym administracyjnym, prawniczym, uniwersyteckim, komercyjnym i industrialnym centrum. To właśnie z Lotaryngii pochodziła na owe czasy kontrowersyjna postać, dziś zaś ogłoszona świętą-Joanna D?Arc. Z węglowej stolicy Lotaryngii, miasta Forbach, pochodzi znana piosenkarka Patricia Kass.

Robert Szymański

Nasz Czas 16/2003 (605)