"Nasza Polonia"
ESTONIA

We wrześniu rusza nowa polska
wyprawa naukowa do Estonii

Autor publikowanych przez nas w ostatnich numerach "Naszego Czasu" refleksji z wyprawy grupy studentów do północno-wschodniej Estonii - Dominik Kmita - nadesłał do naszej redakcji zapowiedź nowej wyprawy naukowej w te rejony. Bardzo cieszy to zainteresowanie. Mamy nadzieję, że na przedsięwzięcie to znajdą się odpowiednie fundusze.

Dominik Kmita
Ocalić od zapomnienia
Historia i dziedzictwo kulturowe Polaków w Estonii

Założenia - teza wyjściowa

Dzieje i kultura Polonii estońskiej współtworzą polskie dziedzictwo narodowe. Grupa ta skupiona wokół trwałych wartości, na czele z wiarą katolicką, patriotyzmem oraz solidarnością grupową, oparła się przeciwnościom losu (zniewolenie komunistyczne, obce otoczenie), dzięki czemu zachowała - w określonym stopniu - tożsamość narodową. Obecnie Polonia estońska stoi w obliczu co najmniej dwóch niekorzystnych procesów, które osłabiają jej spójność i tożsamość, a nawet grożą rozpadowi tego środowiska. Są to zjawiska: - odchodzenie starszej generacji, która była depozytariuszem i ostoją polskiej tradycji i kultury, - osłabienie więzi międzygeneracyjnych, co przy jednoczesnych procesach asymilacyjnych sprawia, iż część młodszej generacji estońskich Polaków odchodzi od swoich narodowych i kulturowych korzeni.

Polonia estońska, wraz z całym swoim dziedzictwem historyczno-kulturowym, jest zmarginalizowana. Jej obecność w bieżącym, społeczno-ekonomicznym i kulturalnym życiu Macierzy jak i Estonii jest znikoma. Taki stan rzeczy jest w sposób oczywisty szkodliwy dla szeroko rozumianego interesu Polonii estońskiej a także dla Polski. Zapomnieniu i rozproszeniu ulega tradycja i dziedzictwo tamtejszych Polaków, nie jest też odpowiednio spożytkowany dzisiejszy potencjał ludzki tego środowiska.

Dzieje i tradycja Polonii estońskiej są ważnym zasobem polskich i uniwersalnych wartości kulturowych. Zasoby te, ochronione przed zapomnieniem - zebrane, zdokumentowane i opracowane, mogą służyć zarówno wzmocnieniu poczucia tożsamości estońskich Polaków, wzbogacić ogólną wiedzę o dziejach i kulturze polskich środowisk na obczyźnie, jak i służyć szeroko rozumianej edukacji europejskiej, budującej dialog i porozumienie między europejskimi narodami i kulturami, a także ukazującej dzieje i kulturę Polski w łączności z całokształtem kultury europejskiej. Pragniemy przytoczyć w tym miejscu myśl zawartą w nauczaniu Jana Pawła II o Europie ojczyzn. W tę koncepcję wpisują się oczekiwania społeczności polskiej w stosunku do zmian zachodzących w Europie.

Główne cele wyprawy

*Ocalenie od zapomnienia i rozproszenia dziedzictwa Polonii estońskiej, jej dziejów i kultury, które budzą emocjonalny oddźwięk, przekazuje wartości i wzory zachowań, przekształca w pamięci społecznej postacie i wydarzenia przeszłości w symbole postaw i wartości.

*Przeprowadzenie wywiadów (indywidualnych i zbiorowych) z przedstawicielami najstarszej generacji Polaków

*Reprodukcja fotografii, listów i innych dokumentów rodzinnych i osobistych

*Zorganizowanie spotkań towarzysko kulturalnych (zbieranie i analiza wspomnień i dokumentów osobistych)

*Odszukanie "poloników"

*Współpraca z estońską parafią rzymsko-katolicką, w Narwie i Ahtme, skupiającą Polaków. Włączenie się do działalności środowiskowej z intencją współuczestnictwa i wspierania działalności kulturalno-społecznej (poprzez fakt zainteresowania się historią Polaków w Estonii, przy założeniu, że dzięki nam wystąpi czynnik mobilizujący do jej zgłębiania).

*Zjednoczenie środowiska młodzieżowego, poprzez warsztaty integracyjne i spotkania przygotowujące do wyjazdu.

*Przeprowadzenie warsztatów fotograficznych a następnie dokumentacja poprzez fotografię rzeczywistości otaczającej młodych Polaków.

*Przygotowanie po powrocie do Warszawy wystawy zdjęć, dokumentów, konferencji przedstawiającej sytuację Polaków w Estonii.

*Doskonalenie umiejętności trenerskich członków wyprawy.

W Narvie siostry Felicjanki prowadzą lekcje języka polskiego

Stan przygotowań:

*Otrzymano dofinansowanie z Funduszu Stypendialnego Klubu Inteligencji Katolickiej (ok. 45% kosztów).

*Organizacja i uczestnictwo w spotkaniach przygotowujących merytorycznie do wyjazdu.

*Poszukiwania kolejnych sponsorów.

Rekomendacje:

*Opinia Prof. dr hab. Wiesława Theissa.
*Opinia Ambasadora RP w Estonii Wojciecha Wróblewskiego.

Nasz Czas 16/2003 (605)