Nasz Czas

W przeddzień Wielkanocy w Teatrze Miejskim w Daugavpilsie została otwarta wystawa polskiego plakatu. Wszystkie prezentowane na tej wystawie plakaty pochodzą z Muzeum Plakatu w Wilanowie. Na otwarcie wystawy przybył konsul Ambasady Rzeczypospolitej Polskiej w Rydze pan Marek Kurenda, a także prezes Związku Polaków na Łotwie pani Wanda Krukowska, dyrektor Centrum Kultury Polskiej pani Żanna Stankiewicz, prezes"Promienia" pan Ryszard Stankiewicz oraz inni goście.

Już na początku XX w. plakat w Polsce zaczynał pretendować do miana sztuki, a twórcy szukali inspiracji w wielu dziedzinach. Natchnieniem dla nich był zarówno drzeworyt japoński, jak i styl art.-nouveau, korzystano również z doświadczeń sztuki ludowej.

Jednak dopiero w okresie międzywojennym następuje wyraźny rozwój sztuki plakatowej jako samodzielnej dyscypliny plastycznej. Współczesną postać plakatu kształtowali wówczas tacy artyści jak J.Hryniewiecki, M.Nowicki, S.Osiecki, S.Sandecka i inni. W 1926 r. w Warszawie powstała Pracownia Grafiki Użytkowej, skąd wywodzili się znakomici twórcy polskiego plakatu. Natomiast po wojnie zastąpili ich malarze i graficy - Warszawskiej, Krakowskiej, Łódzkiej Akademii Sztuk Pięknych.

Wśród tych twórców największą rolę odegrali w propagowaniu i rozwoju twórczości plakatowej Henryk Tomaszewski i Tadeusz Trepkowski. To właśnie od momentu, kiedy H. Tomaszewski za swe prace prezentowane na Międzynarodowej Wystawie Plakatu Filmowego w Wiedniu (1948 r.) otrzymał pięć pierwszych nagród, zaczęto publikować artykuły o polskiej sztuce plakatu i jego rosnącej roli na arenie plastyki światowej. W Polsce również ten okres charakteryzuje się gwałtownym wzrostem zainteresowania plakatem.

Należy jednak zaznaczyć, że polski plakat pierwszego powojennego dziesięciolecia nie był wolny od wpływów obowiązującej ideologii. Władza wykorzystywała plakat jako najskuteczniejsze narzędzie propagandy.

W latach 50-tych do grona"grafików ulicy" dołączają tak wielkie nazwiska jak Roman Cieślewicz, Wiktor Górka , Jan Lenica, Waldemar Świerzy, Franciszek Starowieyski, Maciej Urbaniec i inni.

Lata 1956-1965 stanowią dla sztuki plakatu w Polsce okres wyjątkowy. Były to lata tworzenia nowych idei i ożywienia intelektualnego. Natomiast dwie przyczyny-"zapotrzebowanie" na plakaty artystyczne oraz talenty ich twórców, dały w wyniku zjawisko, które do dziś podziwiamy, a które od lat 1950-1960 nazwano"polską szkołą plakatu". To zjawisko stanowiło synonim twórczości indywidualnej, dowcipnej i inteligentnej. Plakat stał się medium powszechnym, edukacyjnym, przemawiającym do społeczeństwa językiem sztuki.

Takim niepowtarzalnym i wyjątkowym zjawiskiem są plakaty Waldemara Świerzego. Jego twórczość cechuje duża różnorodność rozwiązań plastycznych i indywidualizm skojarzeń. Stworzył on ponad 1500 plakatów i jest niewątpliwie rekordzistą w tym zakresie.

Lata 90-te XX to już okres, w którym, niestety, coraz trudniej zauważyć na ulicach dobry plakat. Koniec lat 90-tych dla plakatu polskiego otwiera nową rzeczywistość i wielkie wyzwanie dla polskich młodych"grafików ulicy", aby nie zatracić tradycji mistrzów.

Obok plakatu polskiego na tej wystawie znalazły się też plakaty łotewskie. Łotewski plakat w XIX w. rozwinął się w dużej mierze dzięki drobnej wytwórczości i kapitalizmowi. Już na samym początku był w swoim wyrazie międzynarodowy. Dominowała w nim rosyjska i niemiecka estetyka. Łotewska profesjonalna szkoła powstała w wyniku edukacji w niemieckich i rosyjskich szkołach.

Przed pierwszą wojną światową wielu łotewskich malarzy myślało o etnicznej identyfikacji i odrębności, o powstaniu łotewskiego środowiska artystycznego, czego przykładem był Julijs Medernieks.

Jednak nowa era we wszystkich dziedzinach łotewskiej kultury rozpoczęła się od momentu odzyskania przez Łotwę niepodległości w 1918 r. Wtedy zaczął dominować etniczny charakter, a wszystko, co było związane z"łotewskością" stawiano na pierwszym miejscu.

Wybitnym i uznanym artystą na całym świecie, z zakresu projektowania graficznego, był Gustaw Klucis. Współpracowali z nim artyści tej miary co: Radczenko, Tatlin, Majakowski. G. Klucis eksperymentował także z fotomontażem.

Szczególne znaczenie dla rozwoju sztuki plakatu łotewskiego, jako samodzielnej dyscypliny plastycznej, miało Liceum Sztuki Użytkowej w Rydze w latach 60-80, którego absolwentami byli najznakomitsi łotewscy plakaciści. Natomiast w latach 70-80 tworzyło pokolenie najwybitniejszych łotewskich plakacistów, takich jak Laimonis Szenberg, Ilmars Blumbergs, Juris Dimiters i jeszcze wielu innych.

Łotewska szkoła plakatu całkowicie ukształtowała się właśnie w latach 70-80. Przez długie lata była liderem w całym Związku Radzieckim, a jej artystyczne osiągnięcia można porównać ze znaną na całym świecie polską szkołą plakatu.