Nasz Czas

Z końcem ubiegłego roku odbyła się Watykanie konferencja na temat wyższych uczelni katolickich. Jest ich bardzo dużo na świecie i na ogół cieszą się dobrymi opiniami, bo poziom nauczania jest w nich odpowiednio wysoki. Tematem narad był problem: "Globalizacji w wyższym nauczaniu katolickim; nadzieje i wyzwania - Globalization and Catholic Higher Education, Hopes and Challenges - tak to określono po angielsku, bo w znacznym stopniu obrady odbywały się w tym języku.

Sam Ojciec Święty interesuje się tym problemem i Jego życzeniem było zorganizowanie spotkania, które miałoby na celu reformę i unowocześnienie nauczania związane również z postępem w dziedzinie elektroniki. Spotkali się przedstawiciele wielu uniwersytetów katolickich świata, w sumie około 350 osób, bo tyle jest miejsc siedzących w auli synodalnej przy słynnej sali audiencyjnej im. Pawła VI, gdzie konferencja się odbywała. Byli to przeważnie rektorzy ważniejszych uniwersytetów katolickich.

Globalizacja i uniwersytet nie są słowami obcymi dla chrześcijaństwa. Katholikos po grecku znaczy powszechny, ogólnoświatowy (globalny); uniwersytet jest też powszechny (uniwersalny), a więc katolicki i globalny to słowa mające bardzo podobne znaczenie. W ewangelii św. Mateusza czytamy: idźcie i nauczajcie wszystkie narody (Mt 28,19) - jest to znane nam wezwanie Chrystusa do Apostołów, dzisiaj realizowane między innymi za pośrednictwem szkół i uniwersytetów katolickich.

Ojciec Edward Kaczyński

Na świecie jest około 950 uniwersytetów katolickich, w których studiuje prawie 4 miliony studentów. Uniwersytety te zakładane były przez Stolicę Apostolską, przez biskupów diecezjalnych, przez instytuty religijne bądź przez osoby duchowne czy świeckie. Niezależnie od uczelni istnieje na świecie 3.735 seminariów duchownych, w których kształci się 110 tys. seminarzystów.

Przypomnijmy, że niektóre najstarsze uniwersytety europejskie - np. paryska Sorbona - powstały ze szkół kościelnych a pierwszymi dziedzinami wiedzy tam nauczanej były dyscypliny kościelne: teologia i filozofia chrześcijańska. Tenże uniwersytet otrzymał w XII wieku od papieża Celestyna III pierwsze przywileje autonomiczności, a otrzymane statuty Uniwersytetu w 1215 roku od legata papieskiego stały się wzorem dla późniejszych uczelni m.in. w Oxford i Cambridge. W roku 1257 Robert de Sorbonne założył kolegium teologii i stąd nazwa Uniwersytetu, który przez kilka wieków był najważniejszą uczelnią chrześcijańskiej Europy. Dla Stolicy Apostolskiej od dawna uniwersytety były i są obiektami znacznego zainteresowania.

Z ramienia Watykanu zagadnieniem edukacji zajmuje się Kongregacja Nauczania Katolickiego, której prefektem jest kardynał Zenon Grocholewski i on to zwykle przewodniczy konferencjom prasowym na ten temat. Kiedyś, na jednej z nich, po referatach na ważne tematy, pewien dziennikarz amerykański wyrwał się z pytaniem czy w szkołach katolickich mogą nauczać homoseksualiści, Kardynał - widząc niestosowność pytania w danej chwili - dowcipnie odpowiedział, że dla dziennikarzy żądnych sensacji nie byłoby ważne, że pies ugryzł starszą panią, ale gdyby tak starsza pani ugryzła psa to byłaby sensacja. Nie wiem czy zainteresowany był zachwycony odpowiedzią.

Legitymacja studencka ks. Wojtyły w czasie studiów rzymskich

Jak widać z nazwiska kardynał jest Polakiem z diecezji poznańskiej od dawna zadomowionym w Watykanie. Innym Polakiem oficjalnie wymienionym i biorącym udział w obradach był rektor Katolickiego Uniwersytetu w Lublinie - dawniej jedynej wyższej uczelni katolickiej w krajach komunistycznych - ks. prof. Andrzej Szostek.

W odniesieniu do globalizacji w wyższych szkołach katolickich podejmuje się obecnie nauczania poprzez racjonalne poznanie i rozróżnienie, by student formułował własny osąd na tematy związane z dzisiejszym światem. Drugi aspekt dotyczy decyzji na podstawie własnych sądów dotyczących różnych dziedzin społecznych tak, by globalizacja respektowała człowieka i jego tożsamość.

Warto tu podkreślić pewne wytyczne zawarte w Konstytucji Apostolskiej, ogłoszonej przez Ojca Świętego w sierpniu 1990 Ex Co~de Ecclesiae, kiedy to rodziła się idea globalizacji. Otóż jak głosi dokument: Uniwersytet Katolicki jak żaden inny powinien tkwić w społeczności ludzkiej. Powinien spełniać potrójne zadania w nauczaniu:

1) studiować problemy dzisiejszego świata z uwzględnieniem godności życia ludzkiego, sprawiedliwości dla wszystkich, właściwej jakości życia osobistego i rodzinnego w pokoju i stabilności politycznej . Studiując przyczyny tych zjawisk trzeba szczególną uwagę zwrócić na stronę etyczną i religijną;

2) rozwijać wiedzę o człowieku w aspekcie chrześcijańskim, analizując uważnie wartości i normy dominujące w społeczeństwie i współczesnej kulturze oraz odpowiedzialność głoszenia tych zasad etycznych i religijnych, które nadają pełne znaczenie życiu ludzkiemu;

3) popierać ideę służenia innym dla podkreślenia sprawiedliwości społecznej, kładąc nacisk na wszechstronny rozwój każdego człowieka.

Uniwersytety katolickie przeznaczone są nie tylko dla formowania przyszłych duchownych czy działaczy katolickich, ale również dla studentów innych wyznań nie tylko chrześcijańskich (studentów wyznań nie chrześcijańskich jest znacznie mniej) - służąc całemu społeczeństwu, służą w ten sposób Kościołowi.

Druga strona legitymacji

Rzym jest najważniejszym centrum studiów kościelnych na świecie. Istnieje tutaj 6 Uniwersytetów Papieskich i 3 Atenea. (Ateneum - nazwa pochodzi od Aten jako siedziby nauki; tak nazwał cesarz Hadrian 76 - 138 pierwszy państwowy zakład naukowy przez siebie w Rzymie założony). Dzisiaj Ateneum Papieskie jest mniejszą szkołą wyższą liczącą kilkuset studentów. Istnieje jeszcze cały szereg pomniejszych zakładów zwanych fakultetami, instytutami naukowymi, akademiami. Największą uczelnią jest Uniwersytet Gregoriański, założony przez św. Ignacego Loyolę w 1551 roku i prowadzony oczywiście przez jezuitów, liczący ponad 3 tysiące studentów. Uczelnie papieskie w Rzymie posiadają poza tym wiele filii w różnych miejscach świata.

Obok kilku ważnych uniwersytetów papieskich, w Rzymie istnieje może najbardziej międzynarodowy św.Tomasza z Akwinu, zwany w skrócie "Angelicum", w którym studiuje ok. 1600 studentów z około stu krajów. Językiem wykładowym obok włoskiego jest angielski. W tymże Uniwersytecie w latach 1947-1948 studiował młody ksiądz Karol Wojtyła. Dzisiaj jego rektorem i równocześnie prezesem Komitetu Rektorów wszystkich uczelni papieskich w Rzymie jest dominikanin, prof. Edward Kaczyński, wykształcony w Warszawie, w Krakowie i w Rzymie.

W czasie audiencji dla uczestników Konferencji Ojciec Święty wygłosił posłanie w czterech językach (włoskim, hiszpańskim, angielskim i francuskim) apelując do obecnych o uwagę by globalizacja i postęp nauki przynosiły decyzje prawdziwie moralne i godne człowieka. Polecając wstawiennictwu Matki Bożej i św. Tomasza z Akwinu oraz Doktorów Kościoła, Jan Paweł II udzielił błogosławieństwa zebranym.