Nasz Czas

Najliczniejszym z narodów retoromańskich są Friule, jest ich 720 tys., mało kto wie, że tacy w ogóle istnieją. Według danych spisu ludności z 1960 roku było ich 400 tys., a teraz 720 tys. Przy tym, w każdym wydaniu encyklopedycznym podawane jest, że wciąż nasila się proces asymilacji tego narodu z Włochami. Więc jest oczywiste, że procesy asymilacyjne choć i mają miejsce, ale nie są aż tak zastraszające, inaczej by Friuli już nie było wcale, nie mówiąc o zwiększaniu się populacji.

Flaga prowincji Friuli - Venezia - Giulia

Flaga organizacji "Lega Nord Friuli"

W ostatnim dziesięcioleciu znacznie wzrósł patriotyzm i nacjonalizm narodu Friulskiego i możliwe, że to zahamowało procesy asymilacyjne. Językiem ojczystym jest friulski dialekt języka retoromańskiego. Mówią też językiem włoskim. Są katolikami. Zamieszkują na północnym wschodzie Italii, region Friulia - Wenecja Julijska (wł. Friuli - Venezia - Giulia). Region ten zajmuje przestrzeń między Morzem Adriatyckim na południu, Karnijskimi Alpami na północy, za którymi jest już Austria i Julijskimi Alpami na wschodzie, za którymi jest Słowenia i rzeką Livenza na zachodzie, za którą jest włoska prowincja Venezia (Veneto).

Etniczna historia Friuli jest skomplikowana. Pierwszymi mieszkańcami regionu Friuli były plemiona Euganeów, pochodzenie których nie jest wyjaśnione. Na początku pierwszego tysiąclecia przed n. e., na północnym wybrzeżu Morza Adriatyckiego, pojawili się Weneci, język których był bliski do języka Ilirów, pokonali oni i zasymilowali część Euganeów. Pozostała część tego narodu była odcieśniona przez Wenetów z Równiny Friulskiej w Alpy, gdzie przemieszała się z plemionami Retów. Z początku IV w. przed n. e. na terytorium teraźniejszej Friulii wtargnęło celtyckie plemię Karnów. Kilkoma falami przeszli oni przez Alpy i odcieśnili Wenetów w stronę morza. W 183 r. przed n. e. do walki z Karnami, Rzymianie założyli tu kolonię Aguilea (Orlica;co jest dziś odzwierciedlone na herbie prowincji), która została nie tylko ich bastionem wojskowym, ale i ogniskiem rzymskiej kultury. W I w. przed n. e. cały ten region był już we władaniu Rzymian. Romanizacja ludności (IV - V wiek) była ważnym krokiem w formowaniu się narodu friulskiego.

W średniowieczu region podlegał najściom różnych plemion germańskich oraz innych ludów (Wizygotów, Ostgotów, Langobardów, Hunnów). W VII - VIII wiekach do Friulii przeniknęli Słowianie, którzy częściowo później zasymilowali się z Friulami. Od XV wieku Friule ulegali silnym wpływom kultury włoskiej. Od 1866 r. ziemie Friulów weszły w skład państwa włoskiego.

Nazwa własna - Friulani, Włosi nazywają ich Furlani. Nazwa pochodzi od łacińskiego - Foroiulani, to zaś od nazwy rzymskiego miasta - Forum Iulii. Tradycyjne zajęcia Friulów, mieszkających na równinach - rolnictwo (pszenica, kukurydza, warzywa, len, konopie), winiarstwo, produkcja jedwabiu, w górach i na równinach hodują bydło. Mieszkają w dużych domach, budowanych z kamieni. Tradycyjne potrawy - mięso, głównie wołowina, dużo warzyw. Szczególnie dużo używają kapusty i rzepy, znają z tych warzyw dużo dań. Mają swoje radiostacje: Radio Onde Furlane; La Patrie dal Friul; La vita cattolica; Int furlane. Partia Friulska; Ruch Friulski. Friule uczęstniczą także w północno - włoskim ruchu separatystycznym Liga Północna (Lega Nord) i mają także filię tej organizacji Lega Nord Friuli.

Kolory flag pochodzą od historycznych kolorów patriarchy Aquilejskiego (1000 - 1420).